Είναι ασύλληπτο πόσος πολύς κόσμος στηρίζει τη ζωή του , αυτή τη στιγμή στη χρήση των κορτικοστεροειδών φαρμάκων..
Από μια απλή αλοιφή για το δέρμα, ένα εισπνεόμενο για το άσθμα, μέχρι το απόλυτο φάρμακο για την ρευματοειδή αρθρίτιδα, που βασανίζει πλέον πολλούς συνανθρώπους μας..
Ας ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στο κόσμο των φαρμάκων αυτών που, αν χρησιμοποιηθούν συνετά, μπορούν να μας χαρίσουν ποιότητα ζωής..αν ξεχαστούμε και ξεφύγουμε απ τον κανόνα της πρόληψης και αρρωστήσουμε..
Τα στεροειδή φάρμακα – τα κορτικοστεροειδή, δηλαδή οι συνθετικές μορφές της κορτιζόνης, που είναι φυσική ορμόνη και παράγεται από τα επινεφρίδιά μας – αποτελούν θαυματουργά φάρμακα, ικανά να αποκαταστήσουν την υγεία και να σώσουν τη ζωή ανθρώπων που πάσχουν από ευρύ φάσμα σοβαρών ασθενειών.
Καταστέλλοντας το ανοσοποιητικό σύστημα και τη φλεγμονή, τα κορτικοστεροειδή μπορούν να εμποδίσουν πολυάριθμες αυτοάνοσες ασθένειες και αλλεργικές αντιδράσεις να επιτεθούν στον οργανισμό.
Αποτελούν τον θεμέλιο λίθο για τη θεραπεία νοσημάτων όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, το άσθμα, η ελκώδης κολίτιδα, η κροταφική αρτηρίτιδα, η ψωρίαση, ακόμα και οι σοβαρές αντιδράσεις στον δηλητηριώδη κισσό.
Όπως όμως συμβαίνει με όλα τα ισχυρά φάρμακα, έτσι και τα κορτικοστεροειδή έχουν ανεπιθύμητες παρενέργειες, που μερικές φορές μπορεί να είναι εξίσου σοβαρές με τις ασθένειες τις οποίες θεραπεύουν.
«Την περασμένη εβδομάδα έμαθα για έναν φίλο μου με άσθμα, ο οποίος παρουσίασε μια σπάνια επιπλοκή που τον ανάγκασε να σταματήσει τα κορτικοστεροειδή, τα οποία επί δεκαετίες τον βοηθούσαν να αναπνεύσει», τονίζει. «Είχε αρχίσει να χάνει την όρασή του από προκαλούμενη από τα κορτικοστεροειδή εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Ο φίλος μου βρήκε μια εναλλακτική, μη φαρμακευτική θεραπεία, μια μέθοδο αναπνοής που λέγεται buteyko και η οποία φαίνεται να τον βοηθάει εδώ και αρκετούς μήνες, παρότι δεν παίρνει στεροειδή».
Σύμφωνα με τους Τάιμς, οι περισσότεροι άνθρωποι που βασίζουν την υγεία τους στα στεροειδή δεν είναι τόσο τυχεροί. Γι΄ αυτούς, η συνεχής χρήση των φαρμάκων στο πέρασμα του χρόνου βασίζεται στη λεπτή ισορροπία μεταξύ οφέλους και κινδύνου.
Το να γνωρίζουν ποιοι είναι αυτοί οι κίνδυνοι και πώς μπορεί να περιοριστούν στο ελάχιστο, θα βοηθήσει τους ασθενείς να έχουν τον νου τους για τις πρώιμες ενδείξεις προβλήματος και να λάβουν μέτρα για να τις εξουδετερώσουν- σε πολλές περιπτώσεις, προτού καν εκδηλωθεί κάποια ανεπιθύμητη παρενέργεια.
Η πιθανότητα να εκδηλωθούν σοβαρές ανεπιθύμητες παρενέργειες εξαρτάται από το πόσο συχνά χρησιμοποιούνται τα στεροειδή, πώς λαμβάνονται, τι είδους κορτικοστεροειδές έχει χορηγηθεί και πόσο υψηλή δόση απαιτείται.
Προκαλούν λιγότερες ανεπιθύμητες παρενέργειες όταν εφαρμόζονται στο δέρμα ή όταν εισπνέονται.
Τα εγχεόμενα στεροειδή και όσα λαμβάνονται από το στόμα επί μήνες ή χρόνια – για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας λ.χ.- είναι πολύ πιθανότερο να προκαλέσουν σοβαρές ανεπιθύμητες παρενέργειες.
Έτσι, ένα στεροειδέςπου αλείφεται σε μικρές περιοχές του δέρματος για να καταπραΰνει λ.χ. μια ήπια περίπτωση δερματίτιδας ή εκζέματος, είναι απίθανο να προκαλέσει ανυπόφορες παρενέργειες.
Όταν όμως τα κορτικοστεροειδή εγχέονται κατ΄επανάληψιν σε έναν μυ ή σε άρθρωση, μπορεί να προκαλέσουν αδυναμία και εκφυλιστικές αλλοιώσεις (λ.χ. χρόνιων αθλητικών κακώσεων).
Αν μάλιστα χορηγηθούν ενδοφλεβίως, οι παρενέργειες μπορεί να συμπεριλάβουν αϋπνία, μεταλλική γεύση στο στόμα, διακυμάνσεις της ψυχικής διάθεσης, ναυτία, ταχυκαρδία και ερεθισμό του στομάχου.
Στους περισσότερους ανθρώπους, η χρόνια χρήση εισπνεόμενων στεροειδών, που είναι απαραίτητα για τον έλεγχο των περισσότερων κρουσμάτων άσθματος, έχει ελάχιστες έως καθόλου ανεπιθύμητες παρενέργειες.
Τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν κάποια υστέρηση στην ανάπτυξη, αλλά μελέτες δείχνουν πως τελικά αυτή αποκαθίσταται.
Η συχνότερα εμφανιζόμενη παρενέργεια (μυκητίαση στο στόμα), μπορεί να αποτραπεί με απλά μέτρα όπως το καλό ξέπλυμα του στόματος με νερό μετά τις εισπνοές.
Όταν τα κορτικοστεροειδή λαμβάνονται από το στόμα επί λιγότερο από τρεις μήνες, σχετίζονται με παροδικές ανεπιθύμητες παρενέργειες, όπως κατάθλιψη, αυξημένη όρεξη, αϋπνία, διακυμάνσεις της ψυχικής διάθεσης και αύξηση του σωματικού βάρους.
Αν όμως ληφθούν για περισσότερο από τρεις μήνες, μπορεί να έχουν πιο έντονες και μερικές φορές μη αναστρέψιμες παρενέργειες.
Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται
• αύξηση του σωματικού βάρους,
• υπέρταση,
• εκφύλιση των οστών,
• διαβήτης,
• λέπτυνση του δέρματος,
• μυϊκή αδυναμία,
• «στρογγύλεμα» του προσώπου,
• καταρράκτης,
• γλαύκωμα,
• έλκη,
• εύκολος μωλωπισμός,
• αυξημένη εφίδρωση,
• ακμή,
• αρτηριακά ιζήματα που μπορεί να προκαλέσουν καρδιοπάθεια, επιβραδυμένη επούλωση των πληγών και αυξημένος κίνδυνος λοιμώξεων.
Το επιπλέον βάρος φυσιολογικά χάνεται μέσα σε έξι έως δώδεκα μήνες από τη διακοπή.
1. Αν ο γιατρός σας συνταγογραφήσει κορτικοστεροειδή, το σημαντικότερο είναι να ακολουθήσετε κατά γράμμα τις οδηγίες του για τη δόση.
Μην παίρνετε περισσότερο από όσο πρέπει και
ποτέ μη διακόπτετε απότομα τη λήψη τους.
Τα φάρμακα καταστέλλουν τη λειτουργία των επινεφριδίων, που χρειάζονται χρόνο για να αναρρώσουν.
Όταν θεραπευθείτε από τη νόσο, διακόψτε σταδιακά τη λήψη τους, ανάλογα με τις οδηγίες του γιατρού σας.
2. Να κάνετε όλα σας τα εμβόλια- μαζί και το αντιγριπικό κάθε χρόνο.
Αν παίρνετε για χρόνια στεροειδή, ίσως πρέπει να κάνετε και το εμβόλιο της πνευμονίας.
3 Να παίρνετε πάντοτε τα στεροειδή μετά το φαγητό, για να περιορίσετε τις επιπτώσεις στο πεπτικό σύστημα.
Αν νιώσετε καούρες ή παρουσιάσετε μαύρα κόπρανα, ενημερώστε τον γιατρό σας.
4. Να παίρνετε τα στεροειδή νωρίς, για να προλάβετε την αϋπνία.
5 Αν καπνίζετε, κόψτε το κάπνισμα. Και περιορίστε το αλκοόλ σε ένα ή κανένα ποτό την ημέρα.
6. Αν διαπιστώσετε οποιοδήποτε πρόβλημα στην όραση, πηγαίνετε αμέσως σε οφθαλμίατρο. Η διαταραχή μπορεί να είναι παροδική ή απειλητική για τη ζωή. Σε τέτοια περίπτωση, συμβουλευθείτε τον γιατρό που σας έγραψε τα κορτικοστεροειδή.
Ενδιαφέρουσα και πολύ περιεκτική ενημέρωση για μια κατηγορία φαρμάκων που έχει “δαιμονοποιηθεί” όσο ίσως καμία άλλη στην ιατρική. Πάντα λέω στους αρρώστους μου, που ακούνε τη λέξη “κορτιζόνη” με τρόμο και δέος, ότι αποτελεί παράδειγμα ιατρικής μυθολογίας, και όχι αδικαιολόγητα, μια και αρχικά χρησιμοποιήθηκε με περισσό ενθουσιασμό ως πανάκεια πριν γίνουν γνωστά τα προβλήματά της και ο σωστός τρόπος χρήσης. Με τις κατάλληλες εξηγήσεις συνήθως αποδέχονται την πραγματικότητα.